Türkiye'de E-Ticaret'in Tarihsel Gelişimi

Türkiye'de internetin yaygınlaşması ve e-ticaretin gelişimi, 1991 yılında Ortadoğu Teknik Üniversitesi (ODTÜ) ve Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu (TÜBİTAK) tarafından yürütülen projelerle başlamıştır. Bu çalışmalar neticesinde, Türkiye'deki bilgisayarlar arası ilk internet bağlantısı 1994 yılında başarıyla gerçekleştirilmiştir.

İnternetin Türkiye'de ilk kullanıcısı ODTÜ olmuştur. ODTÜ'nün ardından Bilkent ve Boğaziçi Üniversiteleri gibi diğer üniversitelerin yanı sıra özel sektör işletmeleri de interneti kullanmaya başlamıştır. Zamanla, ev ve iş yerlerinde internet kullanımı, akıllı telefonların icadı ile daha da yaygın hale gelmiştir. Cep telefonları üzerinden internetin kullanılmasıyla birlikte, internet teknolojisi mobil hale gelmiştir.

Dünya genelinde yaşanan gelişmelerin etkisiyle Türkiye'de de e-ticaret hacmi sürekli olarak artmıştır. E-ticaret faaliyetlerinin artmasıyla birlikte ortaya çıkan bazı sorunların çözümü için yasal düzenlemelere ihtiyaç duyulmuştur. 1 Mayıs 2015 tarihinde yürürlüğe giren 6563 sayılı "Elektronik Ticaretin Düzenlenmesi Hakkında Kanun" Türkiye'de hazırlanan ilk düzenlemedir ve elektronik ticaretin yasal altyapısını oluşturmayı amaçlamıştır.

Daha sonra, 11 Ağustos 2017 tarihinde "Elektronik Ticaret Bilgi Sistemi ve Bildirim Yükümlülükleri Hakkında Tebliğ" yürürlüğe girmiştir. Ticaret Bakanlığı tarafından hazırlanan bu tebliğ, elektronik ticaret bilgi sistemi üzerinden yapılması gereken kayıt ve bildirimlerin usul ve esaslarını düzenlemiştir. Tebliğe göre, Elektronik Ticaret Bilgi Sistemi'ne (ETBİS) kayıt yaptırmak zorunluluğu olan kişiler şunlardır:

• Kendilerine ait elektronik ticaret ortamında faaliyet gösteren hizmet sağlayıcılar.
• Aracı hizmet sağlayıcılar.
• Yurt içinde yerleşik olmalarına rağmen yurt dışında yerleşik bir aracı hizmet sağlayıcı ile anlaşma yapan veya sipariş alan hizmet sağlayıcılar.

ETBİS, internet alışverişlerinde doğru e-ticaret politikalarının oluşturulmasını, e-ticaret işlemlerinin kayıt altına alınmasını ve e-ticarete ilişkin istatistiksel verilerin toplanıp üretilmesini amaçlayan bir platformdur. Bu sayede e-ticaret istatistikleri toplanırken, elektronik ortamda gerçekleşen kayıt dışılık önlenmeye çalışılır ve e-ticaret firmaları hakkında detaylı bilgi edinilir.

Türkiye'deki İlk E-Ticaret Siteleri

E-ticaret sektörünün ülkemizde önem kazanmaya başladığı ve hızla gelişmeye başladığı yıllarda pek çok yerli platform ilk adımlarını atmıştır. 1998 yılında kurulan hepsiburada.com, bugün dünya devi Alibaba'dan bile önce hayata geçirilmiştir. Hepsiburada.com'u, 2001 yılında kurulan Gittigidiyor, 2009 yılında faaliyete geçen Trendyol ve 2012 yılında hizmete başlayan n11.com izlemiştir. Tarihsel süreçte dünya çapındaki diğer örneklerle kıyaslandığında ülkemizde e-ticaret alanında önemli adımlar atılmış olsa da, hala kat etmemiz gereken önemli bir yol olduğunu belirtmek gerekir.

Türkiye'de internetin gelişimi ve e-ticaretin yasal altyapısının sağlanmasıyla birlikte, dijital ekonomi ve ticaret alanında ülke önemli adımlar atmış ve bu alanda hızla büyümeye devam etmiştir. Günümüzde internet ve e-ticaret, Türkiye'nin ekonomik hayatının vazgeçilmez bir parçası haline gelmiştir.