Gemi Nedir: Geminin Kökeni, Önemi ve Çeşitleri

Deniz taşıtlarının ilk kez eski Uygur kaynaklarında belirdiği fark edilmektedir. Kökeni "Kémi" fiilinden gelir ve temelde su üzerinde taşımacılık aracı anlamına gelir. Türk Dil Kurumu'na göre deniz taşıtı, suyun üstünde hareket edebilen, insan ve yük taşımak için kullanılan büyük bir araç olarak tanımlanır. Ayrıca, suyun kaldırma kuvvetini kullanarak yüzme kabiliyetine sahip, genellikle yük ve yolcu taşımacılığı için özel olarak tasarlanmış deniz aracı olarak da nitelendirilebilir.

Geminin Bölümleri

Deniz taşıtları, baş (pruva), orta kısmı (orta), ve kıç kısmı (pupa) olarak üç temel bölüme ayrılır.

Baş kısmı geminin ön kısmını, pruva noktasında sonlanırken, kıç kısmı ise kıç noktasında son bulur. Geminin bölümlerini tanımlarken, pruva noktasına doğru olanlar için "pruva" tarafı terimi kullanılırken, kıç noktasına doğru olanlar için ise "pupa" tarafı terimi kullanılır. Geminin ön ve arka kısımlarını birleştiren doğru bir çizgiye pruva-pupa hattı denir. Bu hat, gemiyi boyuna iki eşit parçaya böler. Pruva noktasına doğru bakıldığında, sağ tarafta kalan kısım sancak, sol tarafta kalan kısım ise iskele olarak adlandırılır.

Geminin bölümleri hakkında bilgi sahibi olmak, geminin yapısal tasarımını ve işlevselliğini anlamamıza yardımcı olur. Bu bölümler, geminin güvenliğini ve etkinliğini sağlamak için bir araya gelir ve denizcilik endüstrisinin temelini oluşturur.

Geminin Bazı Bölümleri

• Ana Güverte: Geminin veya teknenin üzerinde yürünen en üstteki güvertesi
• Güverte: Geminin süreklilik gösteren yatay yüzeyleri
• Karina: Geminin su altında kalan dış yüzeyi
• Sintine: Geminin iç dip kısmı
• Borda: Geminin dış yan yüzeyi
• Alabanda: Geminin iç yan yüzeyi
• Baş: Geminin ön tarafı
• Kıç: Geminin arka tarafı
• Omurga: Geminin baştan kıça kadar devam ettiği ağaç veya çelik levha şeklindeki parçalar
• İskele: Geminin sol yarısı, sol tarafı
• Sancak: Geminin sağ yarısı, sağ tarafı
• Dümen: Gemiyi yönlendirmek için saç veya tahtadan yapılan, genellikle kıç tarafa takılan yelpaze şeklindeki parça
• Kasara: Geminin ana güvertesi üzerinde yapılan tek güverteli üst binalar

Gemi Çeşitleri

Gemiler, yapı malzemesine, sevk şekline ve kullanım amacına bağlı olarak üç ana kategoriye ayrılır.

Yapım Malzemesine Göre Gemiler

• Ahşap Gemiler
• Çelik Gemiler
• Beton Gemiler
• Alüminyum Alaşımlı Gemiler
• Plastik Kompozit Gemiler

Sevk Şekline Göre Gemiler

• Kürekli Gemiler
• Yelkenli Gemiler
• Buharlı Gemiler (Pistonlu Buhar Makineli)
• Makineli (Dizel) Gemiler
• Elektrikli Gemiler
• Nükleer Gemiler
• Türbinli (Buhar ve Gaz) Gemiler

Kullanım Amacına Göre Gemiler

• Ticari Gemiler
• Hizmet Gemiler
• Endüstriyel Gemiler
• Askeri Gemiler
• Spor Amaçlı Gemiler

Gemiler, kullanım amaçlarına göre de çeşitlendirilir:

• Balıkçılık Gemileri (avlanma, ürün işleme vb.)
• Yolcu ve Araç Taşıyan Gemiler (kruvaziyerler, feribotlar, RO-RO gemileri vb.)
• Yük Taşıma Gemileri (kuru yük gemileri, tankerler vb.)
• Askeri Gemiler (kruvazörler, fırkateynler, denizaltılar, uçak gemileri vb.)
• Özel Amaçlı Gemiler (römorkörler, kılavuz gemiler, hastane gemileri, araştırma gemileri vb.)

Bu çeşitlilik, denizcilik endüstrisinin karmaşıklığını ve deniz taşıtlarının çeşitli görevleri yerine getirme kabiliyetini yansıtır.

Günümüz deniz yolu yük taşımacılığına bakıldığında kullanılan başlıca yük gemileri ise şunlardır:

• Kuru yük gemileri
• Konteyner gemileri
• Dökme yük taşıyan gemiler
• Çok amaçlı gemiler
• RO-RO gemileri
• Frigorifik gemiler
• Ağır yük gemileri
• Tankerler
• Canlı hayvan gemileri